लाडकी बहीण योजना e-KYC मुळे महिलांचे हाल, पण लवकरच सुटणार त्रास E-kyc Ladki Bahin

E-kyc Ladki Bahin महाराष्ट्र सरकारची ‘मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना’ ही योजना राज्यातील कोट्यवधी महिलांसाठी आशेचा किरण ठरली आहे. या योजनेमुळे महिलांना दर महिन्याला ₹१,५०० मानधन दिलं जातं, ज्यामुळे त्यांच्या हातात स्वतःचा आर्थिक अधिकार आला आहे. परंतु, अलीकडे या योजनेच्या e-KYC प्रक्रियेमुळे हजारो लाभार्थी महिलांना त्रास सहन करावा लागत आहे.

🌸 e-KYC म्हणजे काय आणि का आवश्यक आहे?

e-KYC म्हणजे इलेक्ट्रॉनिक नॉलेज युवर कस्टमर, म्हणजेच लाभार्थीची ओळख पडताळणी करण्याची डिजिटल प्रक्रिया.
सरकारने ही प्रक्रिया अनिवार्य केली आहे कारण —

• फसवणूक टाळण्यासाठी,

• खऱ्या लाभार्थींपर्यंतच लाभ पोहोचावा,

• व बँक खात्यात योग्य त्या व्यक्तीच्या नावाने पैसे जमा व्हावेत.

या प्रक्रियेत लाभार्थी महिलांना आधार क्रमांक, मोबाईल नंबर आणि OTP पडताळणी करून e-KYC पूर्ण करावी लागते. परंतु, हीच प्रक्रिया आता त्यांच्या डोक्याला मोठा ताप ठरत आहे.

⚙️ तांत्रिक अडचणींनी महिलांचे खोबरे केले!

‘लाडकी बहीण योजना’च्या e-KYC साठी राज्य सरकारने एक अधिकृत वेबसाइट सुरू केली आहे. परंतु, सध्या त्या साइटवर एकाच वेळी लाखो महिला लॉगिन करत असल्याने सर्व्हरवर प्रचंड लोड येत आहे.
यामुळे महिलांना खालील समस्यांना सामोरे जावे लागत आहे 👇

1. OTP न मिळणे:
   आधारशी जोडलेला मोबाईल नंबर योग्य असला तरी अनेकांना OTP मिळत नाही. काही वेळा OTP आला तरी तो उशिरा मिळतो आणि ‘सेशन एक्सपायर’ असा मेसेज येतो.

2. सर्व्हर डाउन होणे:
   रात्री उशिरा साइट उघडते, पण दिवसातून बहुतेक वेळा “Server Busy” असा संदेश दिसतो. त्यामुळे महिलांना मध्यरात्री e-KYC पूर्ण करण्याची वेळ येते.

3. डेटा पडताळणी त्रुटी:
   काहींच्या नावात स्पेलिंग mismatch, बँक खात्याशी आधार न जोडलेला, किंवा मोबाईल नंबर चुकीचा असल्याने प्रक्रिया अडते.

4. लोकल कॅफेंची गर्दी:
   गावागावात कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) आणि कॅफेंमध्ये महिलांची प्रचंड गर्दी आहे. काही ठिकाणी रांगा इतक्या मोठ्या आहेत की महिलांना २-३ तास थांबावे लागते.

😔 महिलांची खरी व्यथा — रात्री जागून e-KYC!

अनेक महिलांनी सांगितले की दिवसा सर्व्हर काम करत नाही, त्यामुळे रात्री ११ नंतर साइट उघडते.
“मुलं झोपल्यानंतर, घरकाम संपल्यावर रात्री १२ वाजता फोन घेऊन बसतो, OTP येतो का बघत बसतो. काही वेळा दोन तास बसून राहावं लागतं,” असं सांगत एक लाभार्थी म्हणते.

शेतकरी कुटुंबातील महिलांना दिवस भरात वेळ मिळत नाही. काहींनी म्हटलं, “आम्ही फोन वापरतो पण ही KYC प्रक्रिया समजत नाही. नेटचा वेग कमी, साइट लोड नाही, मग परत परत प्रयत्न करत राहायचं.”

🗣️ सरकार आणि प्रशासनाची प्रतिक्रिया

या तक्रारींवर महिला व बालविकास मंत्री श्रीमती अदिती तटकरे यांनी पुढाकार घेतला आहे. त्यांनी सांगितले आहे की,

“e-KYC प्रक्रियेत तांत्रिक अडचणी येत आहेत, पण आम्ही त्या दूर करण्यासाठी त्वरित पावले उचलली आहेत. लाभार्थ्यांची चिंता लवकरच संपेल.”

तसेच त्यांनी सांगितले की –

• सर्व्हरची क्षमता वाढवली जात आहे.

• नवीन तांत्रिक टीम कामावर लागली आहे.

• जिल्हा व तालुका स्तरावर मदत केंद्र सुरू करण्याचे निर्देश दिले आहेत.

🧑‍💻 नवीन उपाययोजना : चिंता मिटणार लवकरच

राज्य सरकारकडून काही महत्त्वाचे बदल करण्यात येत आहेत 👇

1. साइटवर ट्रॅफिक कंट्रोल:
   एकाच वेळी लाखो लोक लॉगिन करत असल्याने साइट क्रॅश होत होती. आता विभागनिहाय टाइम स्लॉट देऊन प्रक्रिया सुलभ केली जात आहे.

2. सहायता केंद्रांची स्थापना:
   प्रत्येक पंचायत समिती व नगरपालिका कार्यालयात मदत केंद्र सुरू केली जातील. महिलांना तिथे मोफत e-KYC करून देता येईल.

3. SMS सूचना:
   ज्यांची e-KYC पूर्ण झाली नाही त्यांना एसएमएसद्वारे माहिती दिली जाईल. त्यात लिंक व सूचनाही असतील.

4. CSC केंद्रांवर विशेष मोहीम:
   राज्यभरातील कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) मध्ये विशेष मोहीम राबवली जाईल. प्रशिक्षित कर्मचारी महिलांची e-KYC करून देतील.

💬 ग्रामीण भागातील अडचणी अधिक

ग्रामीण भागात इंटरनेट वेग कमी असल्याने e-KYC पूर्ण करणे अधिक कठीण ठरत आहे. काही ठिकाणी नेटवर्कच नसल्याने महिलांना शेजारच्या गावात जावं लागतं.
अनेक महिला साक्षर नसल्यामुळे त्यांना प्रक्रिया समजत नाही. त्यामुळे काही जण बनावट एजंटांच्या फसवणुकीला बळी पडत आहेत. काहींनी १०० ते २०० रुपये देऊन e-KYC करून घेतल्याचेही प्रकरण समोर आले आहे.

सरकारने यावर विशेष लक्ष देऊन फ्री e-KYC सुविधा उपलब्ध करून देण्याचे आदेश दिले आहेत.

💡 महत्वाचे : e-KYC कसे करावे घरबसल्या

जर तुम्हाला e-KYC स्वतः करायची असेल, तर खालील पद्धतीने ती सहज पूर्ण करू शकता 👇

1. अधिकृत संकेतस्थळावर जा:
   👉 https://majiladkibahin.maharashtra.gov.in

2. लॉगिन करा:
   आधार क्रमांक व मोबाईल नंबर टाका.

3. OTP पडताळणी:
   मोबाईलवर आलेला OTP टाका आणि पुढे जा.

4. बँक व वैयक्तिक माहिती तपासा:
   सर्व माहिती योग्य असल्याची खात्री करा.

5. सबमिट करा:
   ‘Submit’ क्लिक केल्यानंतर तुम्हाला ‘e-KYC Completed Successfully’ असा मेसेज येईल.

📱 टीप: e-KYC करताना आधारशी जोडलेला मोबाईल नंबर सक्रिय असणे आवश्यक आहे.

🌼 महिलांच्या आशेचा किरण — लाडकी बहीण योजना

या योजनेने राज्यातील महिलांना मोठा दिलासा दिला आहे. गृहिणी, शेतीकाम करणाऱ्या महिला, विधवा व घटस्फोटित महिला — सर्वच घटक या योजनेमुळे आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होत आहेत.

दर महिन्याला ₹१,५०० मिळाल्याने महिलांना –

• घरखर्चात मदत,

• मुलांच्या शिक्षणासाठी थोडीशी बचत,

• आणि स्वतःचा आत्मविश्वास वाढवण्याची संधी मिळते.

🔍 भविष्यातील सुधारणा आणि सरकारचे प्रयत्न

अदिती तटकरे यांनी जाहीर केलं आहे की पुढील काही दिवसांत e-KYC प्रक्रिया पूर्णपणे स्थिर व सोपी होईल.
त्यासाठी –

• सर्व्हर क्षमता ३ पट वाढवली जात आहे,

• हेल्पलाइन सुरू करण्यात येईल,

• आणि ग्रामपंचायत स्तरावर “e-KYC सहाय्य दिन” आयोजित करण्यात येणार आहे.

❤️ ‘लाडक्या बहिणींच्या’ चेहऱ्यावर पुन्हा हसू येणार!

ज्या महिलांनी या योजनेवर विश्वास ठेवून नोंदणी केली, त्यांना सध्या थोडा त्रास होत असला तरी सरकारने दिलेला दिलासा विश्वासार्ह आहे.
आगामी काही दिवसांत सर्व अडचणी दूर होऊन e-KYC प्रक्रिया सुरळीत होईल, आणि लाभार्थी महिलांच्या खात्यात पुन्हा नियमितपणे ₹१,५०० मानधन जमा होईल.